کد مطلب:26355 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:25

گنجینه پرسمان » اديان و مکاتب

خداوند با انسان هايي كه خدماتي به بشر رسانيده مثلاً كشفي كرده و اختراعاتي انجام داده و مسلمان نبودهاند، چگونه برخورد ميكند؟

اعمالي كه توسط انسانها انجام ميشود (چه مسلمان باشند و چه كافر) دو بُعد دارد:

حُسن فعلي و حُسن فاعلي.

توضيح اين كه: هر عملي دو جنبه دارد و هر يك از دو جنبه آن از نظر خوبي و بدي حسابي جداگانه دارد. ممكن است عملي از لحاظ يك بُعد نيك باشد، ولي در بُعد ديگر نيك نباشد. نيز ممكن است يك عمل از لحاظ هر دو بُعد نيك يا بد باشد. حُسن فعلي عبارت است از شعاع اثر مفيد و يا مضر عمل در خارج و در اجتماع شود، يعني خود عمل مفيد و خوب است، بدون در نظر گرفتن كسي كه آن را انجام داده است. حُسن فاعلي عبارت است از شعاع انتساب عمل فاعل و مفيد و شايسته بودن انگيزههاي نفساني و روحي كه موجب آن عمل شده و انجام دهنده آن كار خواسته است به واسطه عمل و با وسيله قراردادن عمل هدفها و انگيزه نيكو و شايسته از جهت دين برسد، يعني انگيزه فاعل از عملي كه انجام داده است، خوب و مطلوب دين است. به طور مثال وقتي يك فرد، بيمارستاني ميسازد، 0شكي نيست كه عمل او از نظر اجتماعي و در مقياس تاريخ، خير است، يعني كاري نافع براي خَلق است. در اين جهت تفاوتي نميكند كه هدف فاعل از ايجاد و بيمارستان چه باشد. عمل او حُسن فعلي دارد، خواه هدفش رياكاري و تظاهر و اشباع غرائز نفساني باشد يا هدفش انساني و عالي و فقط براي رضاي خدا باشد. تاريخ نام اين گونه اعمال را عمل خير ميگذارد. اما در حساب حُسن فاعلي نظر به اثر اجتماعي و خارجي فعل نيست، بلكه نظر به نوع ارتباط عمل با فاعل است و در اين بعد مفيد بودن عمل (حُسن فعلي) براي اين كه عمل خير باشد، كافي نيست. در اين جا سخن آن است كه فاعل با چه نيت و چه منظور و هدفي و براي وصول به چه مقصدي اقدام كرده است. اگر فاعل داراي نيت و هدف خير باشد و كار خير را با انگيزه خير انجام داده باشد، كارش خير است، يعني حسن فاعلي دارد و عملش دو بعدي است در دو امتداد پيش رفته است: در امتداد تاريخ و زندگي اجتماعي بشري، و در امتداد معنوي و ملكوتي، ولي اگر آن را با انگيزه ريا يا جلب منفعت مادي انجام داده باشد، كارش يك بعدي است و تنها در امتداد تاريخ و زمان پيش رفته، ولي در امتداد ملكوتي و معنوي پيش نرفته و عملش به عالَم بالا صعود نكرده است.

چنين شخصي كه به نداي فطري خود پاسخ مثبت نداده و در پي خداشناسي و شناخت حق از باطل نرفته، در حقيقت اين عمل را به قصد تقرب به خدا انجام نداده و رضايت او مدّ نظر انجام دهنده نبوده است. پس اين گونه اعمال هر چند كار خوبي بوده، ولي چون حسن فاعلي در آن نبوده است، ارزش معنوي ندارد.